Ohore handiz jaso du Luzaideko herriak Orreagako bataila irabazi zuten baskoien omenezko monumentua. Honela dio oroitarriak: «Euskal Herriari, hemen Askatasunaren alde borrokatu zena eta Karlomagno garaitu zuena». Atzo inauguratu zuten, musikaz, dantzaz eta kantuz alaitutako ekitaldian. Nafarroako Gobernuko eta Parlamentuko ordezkariak elkartu ziren; Floren Aoiz (EH Bildu), Jabi Arakama, Ana Ollo eta Unai Hualde (Geroa Bai). Inguruko udaletako alkate eta zinegotziak ere izan ziren: Auritz, Erro eta Aezkoakoak, bertzeak bertze.

Ekintzaz betetako egitarau zabalago baten barnean plazaratu zuten eskultura, Orreaga Fundazioaren 25 urteko ibilbidearen osagarri, Koldo Amatria bertako arduradunak GARAri erran zionez. Azkenean lortu dute eskultura jartzea eta «pozik» daude. «Ongi atera zaigu. Luzea eta gogorra izan da diru bilketa, baina lortu dugu eta hor dago… espero dugu betiko», adierazi zuen.

500 lagun inguru elkartu ziren. Gustura egon ziren, eguraldia lagun. Ekitaldi xumea baina polita izan zela kontatu zuen Amatriak. «Orreagako abesbatzak kantatu du eta oso gustura entzun dugu. Luzaideko bolantak herrian barna ibili dira, gero Santiago plazan. Arizkungo dantzariek ere oso dantza politak egin dituzte; ezpata-dantza eta banderaren agurra, oso hunkigarria. Aurreskua ere dantzatu dute».

LUZAIDEKO HERRIA, ZAINDARI

Orreaga Fundazioak Nicolas Camino Luzaideko alkateari oroigarri bat eman zion, idatzi bat. Testu horrek dioenez, fundazioak bere eskultura eman dio Nafarroako herriari, eta Luzaideko herriari dagokio hura zaintzea. Alkateak ere oroigarri bat eman zion Orreagari.

Xabier Irujo historialariak hitz batzuk egin zituen, 778. urteko batailaren inguruan, eta zergatik eta zertarako izan zen oroitu zuen.

ZOR HISTORIKOA KITATUZ

Patxi Aldunate monumentua egin duen artistak azaldu zuenez, «gure herriaren erraietan arakatzen du» obrak. 1.200 urte baino gehiagoren ondotik, Orreaga Fundazioak crowdfunding kanpaina batean eskuratutako 40.000 euroei esker, azkenean, 778. urteko abuztuaren 15ean garaiko armada indartsuena, Karlomagnorena, garaitu zuten baskoiek oroitarri bat izango dute. Aldunatek aitortu zuen estresatuta eta gaindituta sentitzen zela pixka bat «gure historiaren eta gure izatearen barne-barneko zatia den» bataila hori eskultura batean biltzeko ardurarengatik. Izan ere, zor historiko bat kitatzeko pausoa da oroitarria inauguratzea.

BI NAFARROAK

Nafarroa Behereak eta Garaiak, biek izan zuten lekua ekitaldian, Orreaga Fundazioko arduradunak zehaztu zuenez. Eguerdian hasi zen ospakizuna, eta aipatutakoez gain, joaldunak, Baigorriko gaiteroak, eta Mikel Alzuart eta Bittor Elizagoien bertsolariak izan ziren partaide. Elkarrekin kantatu zuten, eta Bordel Luzaideko bertsolaria omendu zuten.

Ez zuten mezu politikoetan luzatu nahi izan. Aperitiboa hartu, eta herri bazkarian gozatzera joan ziren.

Arratsaldean, Beltxaren taldeak “Errozabal 778” disko berria aurkeztu zuen, Xabier Irujo historialariaren hitzak eta musika jasotzen dituena.

Guduaren egunean, bihar, 778. urteko lorpen hura oroituko dute, Orreagan 12.00etan eta Ibañetan 13.30ean.

Baskoien omenezko oroitarria Luzaide erdian jarri dute, Ipar Euskal Herria atzean ageri dela. Denak ados daude hori dela tokirik aproposena, gatazka herri inguruko haitzarteetan gertatu zela uste baita. Jada bisitarien ikusmina piztu du guduari buruzko museoari batu zaion monumentuak.

Gara