Este año de 2018 por causa del calendario vamos hacer el acto de MEMORIA en BUÑUEL el día 21 de JULIO. Será a las siete y media de la tarde en la placeta del AYUNTAMIENTO y pensamos poner sillas. Haremos un relato de lo que sucedió los días 18, 19 y 20 de Julio.

Contaremos de quienes dieron forma al glorioso movimiento nacional salvador de España y cómo tomaron el poder de la Villa el día 21 y a continuación ya llenaron el Ayuntamiento de hombres prisioneros.

En esos días se construyó la complicidad y el silencio que ha permitido a tardanza de la verdad.

Será un acto en el que quedará plasmada la verdad y el recuerdo de los inocentes.

Agradeceremos de vuestra presencia

Buñuel verano de 1936

Pedro José Francés.

El 21 de Julio de 1936

Ese día de aquel mes era martes. En casi todos los lugares de por aquí cerca sucedió algo parecido a lo que vamos a relatar. Unos hechos que pasados ochenta y dos años nadie recuerda ni nadie reconoce.

Ese día el Glorioso movimiento nacional ya estaba implantado. El día domingo se habían reunido las fuerzas de derechas en sabe dios qué lugar, y habían decidido poner en práctica los diez puntos que componían el bando de Mola, y seguir con las instrucciones interiores: “serán pasados por las armas cuantos se opongan al Movimiento salvador de España fueren los que fueren los medios empleados…”

Círculos carlistas, miembros de la CEDA, Sociedades de agricultores, Asociaciones católicas de padres de familia, Agrupaciones de mujeres católicas, Juventudes populares agrarias y fuerista, Sociedades de jóvenes católicos, y los incipientes miembros de Falange Española… cada uno de estos grupos ponen a algunos de sus hombres a dirigir el Alzamiento, y en el momento de la verdad, con sus familias y servidumbre, habrá hombres dispuestos a apretar el gatillo contra otros hombres y mujeres para rapar a otras mujeres y purgarlas con ricino.

El día lunes, los hombres de la derecha habían tomado el control de los ayuntamientos de la mano benemérita de la guardia civil. Los hombres más honorables se habían impuesto como agentes de la autoridad y ya podían cumplir órdenes que emanaban del manado. Ya tenían a los más significados hombres de izquierdas encerrados en las dependencias municipales y ya podía empezar a matar gente sin piedad.El día 21 de Julio de 1936 nos encontramos con todas la pruebas de que no sucedió un Golpe de estado en el que los generales toman unos pocos centro de poder sino que en realidad fue un golpe de la población contra la población. Así pensaron lo generales que había de ser el Glorioso movimiento: así lo hacían en tierras africanas ir a por la gente sin miramiento y buscar el crimen y la muerte para ganar honores.

A partir de este infausto día se cimenta una red de connivencia ente la canalla, una complicidad lejos de los militares y es la población la que se protegerá unas a otros y entre todos se servirán de coartada para que de aquellos hechos aunque no se olviden, jamás se pueda hablar.

.

Nabarralde Fundazioak, Getzeko Kontzejuaren eta Noaingo zein Galar Zendeako Udaletxeen laguntzarekin  antolatzen duen Noaingo Martxaren edizio berria ekainaren 30an ospatuko da, eta Utrimque Roditur izango du lema nagusitzat, Karlos IV. Vianako Printzeak bere ezkutuan zeraman esaldia.

Nabarraldek 20 urte baino gehiago antolatzen daraman ekitaldiak Noain eta Getze arteko ibilbidea egingo du. Akabera, beti bezala, 1521eko Noaingo bataila gogoratzen duen Joxe Ulibarrenaren monumentuan izanen da. Aurtengo kartela Tasio marrazkilariak egin du, bera izango baita edizio honetako pregoilaria.

Martxak bete-betean egiten du bat Nabarralderen helburu nagusiarekin, hau da, gure subjektu politikoaren ibilbidearen interpretazio eta berreskurapena, gure identitate kolektiboa ezarri eta sekula kontatu ez diguten errelatoa osatzea. Hala, Martxak bigarren gertakari bat ekarriko du gogora: Nafarroako defentsa-lerroa osatzen zuten gazteluen suntsiketaren hasiera.

Edizio honetan, Nabarraldek Noaingo eta Getzeko Udaletxeen eta Galarreko Kontzejuaren laguntza izan du antolakuntza lanetan.

Lema: «Utrimque roditur»

Alde guztietatik hortzikatzen gaituzte. Karlos IV Vianako Printzeak bere ezkutuan zeraman esaldiak gure herriaren historia islatzen du. Bi txakurrek, dominatu gaituzten Estatuak irudikatzen dituzte, alboan izan ditugun Estatu inperialista eta zitalak dira. Baskoniak bata zein bestearen jazarpena etengabea jasan izan du, guk dakigula, bere jatorritik. Vianako Printzearen esaldiak, bere garaian, zentzu literala baldin bazuen (gerra garaikoa, armen indarraren bitartez lurraldeei euren boterea kentzen ziotenekoa), gaur egun, mendeetan jasandako basakerien ondoren, hortzikatze sotilagoen zentzua izan dezake, akaso ikuspuntu sinbolikoagoetatik irakurrita. Atxikia ez da horregatik leun edo onberagoa, noski.

Nafarroa baskoien herriaren defentsarako gotorlekua izan bazen ere, jazarpenak aurrera egin zuen eta bere puntu gorenean gure herriaren independentziaren galera ekarri zuen. Noaingo batailaren garaian kokatzen gara, gure martxarekin gogora ekartzen duguna. Gazteluen, erakunde propioen eta autogobernuaren baliabideen suntsiketa garaia izan zen. Txakurrak iparraldeari hozka egingo zion ehun urte geroago. Baina subiranotasuna galduta ere, gure lurraldea hortzikatzen jarraitu dute etengabean. Jabetzak, ekonomia, baliabideak. Itsasoa, eta itsas jakintza. Gure iragana. Gure izena.

Autoestimuak ere bere hozkak jasan ditu. Gure ondasunak ere jan dituzte: faltsifikazioen atzean gorde dituzte, baliorik gabeko harrietan bilakatu. Gure hizkuntza gugana bizirik iritsi baldin bada, herriaren indarragatik izan da. Baina hortzikatzen jarraitzen gaituzte, hala ere.

Noaingo martxaren ekitaldia gertakari guzti hauetan zentratuko da aurten. Ez zen gazteluen suntsiketa bakarrik izan, gaur egun arte irauten duen jazarpena da. Vianako Printzearen lemak bizirik dirau oraindik.

Egitaraua

10:00 ELKARRETARATZEA

Noaingo Guduaren Plazan. Joaldunak, Zendeako abesbatza, Ardantzeta Dantza Taldea.

10:30 // MARTXAREN ABIATZEA

10:50 // GELDIALDIA MAKALDIAN

Zendeako koroa, irakurketa laburra eta Ardantzeta Dantza Taldea. Martxa joaldunekin abiatuko da ondoren.

11:15 // GETZERA IRITSI ETA MONUMENTURA IGOERA

Monumentura igoera, txalapartaren soinuarekin batera. Bertan, pregoi irakurketa eskainiko da aurtengo pregoilariaren eskutik, Javier Etayo “Tasio”. Lore eskaintza eta aurreskua, Ortzadar dantza taldearen eskutik.

12:00 // GETZENEAN GELDIALDIA

14:00 // BAZKARIA GETZEN (aurretik izena eman behar da)

BAZKARIRAKO IZEN-EMATEA, HEMEN

Noaingo Aste Kulturala

Noaingo martxaren aurreko astean, urtero bezala, hitzaldi eta eztabaida ziklo bat eskainiko dugu. Hitzaldi guztiak Iruñeko Kondestablearen Jauregian izango dira, arratsaldeko 19.30ean, ekainaren 25a eta 28a bitartean.

Aurtengo zikloan, hitzaldi zikloari Xabier Irujok emango dio hasiera, ekainaren 25ean, “Errozabal-Orreaga” hitzaldiarekin. Ekainaren 26an Mikel Sorauren historialariaren txanda izango da, Iruñeari buruzko solasaldiarekin. Amaia Iraizozek, ekainare 27an, Aezkoako XIX mendeko emigrazioa izango du solasgai. Ekainaren 28an, mahai-inguru bat ospatuko dugu Juan Martin Elexpuru, Iñaki Sagredo, Pello Iraizoz eta Patxi Zabaletarekin, Luis María Martínez Garatek moderatuta, Iruñea, Iruñea Beleia eta gotorlekuak mintzagai izango dituena.