Navarra Suma continúa con su política contra el euskera pese a las resoluciones judiciales que han tumbado algunas de sus medidas en política lingüística. Después de que el Tribunal Administrativo de Navarra anulara, «por ser contraria a derecho», la edición del calendario municipal 2020 en dos soportes diferenciados y luego hiciera lo mismo con la creación de perfiles diferentes en castellano y euskera para las redes sociales del Ayuntamiento, el equipo de Gobierno mantiene su intención de editar carteles publicitarios en soportes separados en castellano y euskera con el argumento de que la «creatividad pierde su función» si hay que incluir los textos en ambos idiomas.

Así se recoge en un informe de Navarra Suma sobre la aplicación del bilingüismo en los carteles creativos, que defiende la separación castellano y euskera pese a las reiteradas resoluciones que han dictaminado lo contrario. Su contenido se dio ayer a conocer en la Junta de Gobierno Local y establece que los elementos más comunes para dar publicidad a las actividades de las áreas municipales son los folletos, microsites, anuncios publicitarios ordinarios, cuñas de radio y cartelería.

En el informe se dice que esos «soportes son susceptibles de combinar una imagen gráfica atractiva con el contenido en castellano y euskera, a excepción de los carteles». Y es que Navarra Suma considera que al tener que concentrarse en un espacio muy acotado la imagen gráfica y todos los textos en castellano y en euskera, «resulta complicado lograr ese equilibrio, por lo que en la mayor parte de los casos el autor se ve obligado a sacrificar la imagen gráfica para poder dar cabida a todos los textos. En consecuencia, el cartel deja de ser gráficamente atractivo, perdiendo su función».

los dos soportes Para Navarra Suma, «se considera motivo suficiente para poder diseñar carteles creativos en soportes separados en castellano y en euskera» y alude a la ordenanza reguladora de la utilización del euskera, que recoge en su disposición adicional primera «la posibilidad de poder llevar a cabo «en soportes, formatos, ediciones o unidades diferentes, separadas o independientes para el castellano y para el euskera».

Según el informe, «la creatividad es fundamental para lograr una imagen atractiva, que sea capaz de llamar la atención de la ciudadanía y logre el objetivo para el que se realizan los materiales, esto es, lograr el mayor conocimiento por parte de la ciudadanía», lo que no se podría dar con los dos idiomas.

Es lo que Navarra Suma hizo con la colocación de un gran cartel en la fachada consistorial entre el 6 y el 14 de julio, donde el castellano tenía un papel predominante frente al euskera, que tuvo el mismo tratamiento que el francés o el inglés.

Que se cumpla la ordenanza

Crítica. Presentada por EH Bildu, PSN y Geroa Bai respaldaron un punto de la declaración que exige a Navarra Suma que cumpla la Ordenanza del Euskera y, en este sentido, se le insta al «fomento» de esta lengua, también en la programación cultural. La declaración de EH Bildu denunciaba que «la programación para este otoño en la Casa de las Mujeres y Zentro no cuenta con ninguna oferta formativa en euskera», dijo Beloki. Le respondió Barberena que «no hay demanda».

Diario de Noticias, 14.10.2020

Ahobizi edo Belarriprest bezala izena emateko epea irekita, euskara sustatzeko eta hizkuntza ohituratan eragiteko ariketa erraldoia gero eta hurbilago dago, euskaraz ‘gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan’ mintzatzea helburu.

Ertzera hurbildu ahala etengabe handitzen eta indar-tzen doan olatuaren pare ailegatzen ari da jada Euskaraldiaren bigarren edizioa, hizkuntza ohituretan eragiteko ariketa sozial erraldoia, euskaraz gehiago, gehiagorekin eta gehiagotan egiteko helburuarekin. Ekitaldiaren antolatzaile nagusi den Euskaltzaleen Topaguneko kideek aditzera eman bezala «ilusioa eta indarra» nabarmenak dira ariketarekin bat egin duten herri batzordeen artean, hala nola jada izena ematen hasi diren herritara ororen artean ere, bigarren edizio honek 2018koak izan zuen arrakastari heldu eta akaso gailenduko dionaren seinale.

Ostegunean ireki zen herritarrek Belarriprest edo Ahobizi bezala izena emateko tartea eta gaur itxiko da aurtengo nobedade nagusia den Ariguneen inskripzioa, Euskal Herriko mapan euskaraz aritzeko bermea eskainiko duten milaka espazio markatuz. «Hala ere», dio Iñaki Sagardoi Euskaraldiaren Nafarroako koordinatzaileak, «kantitatea baino, kalitatea» izango da irizpide nagusi ariketaren arrakasta neurtzerakoan. Ariguneak, izan ere, era guztietako erakunde, enpresa eta elkarteek osatuko dute, euskal gizartean erreferentzial diren entitate horietatik hasi eta norbere egunerokoan aurkitzen diren espazio txikietaraino, «izan auzoko okindegia edo noiznahi bisitatu dezakegun elkartea».

Milaka dira jadanik Euskal Herri osoan euskararen erabilera ardatz duen Euskaraldia ariketa sozialerako aktibatzen ari diren Ariguneak. Azaroaren 20tik abenduaren 4ra egingo den Euskaraldiaren bigarren edizioaren berrikuntza nabarmenetakoa da, era guztietako erakunde, enpresa eta elkarteetan sortzen diren euskara erabiltzeko gune babestuena. Izan ere, lehen edizioan hiztunen arteko harremanetan oinarritutako ariketa sozialari talde babestuetan egiten den ariketa gehitu zaio aurten.

Oskar Zapata Topaguneko Nafarroako koordinatzaileak azaldu moduan, Arigune bezala jardungo duten entitateen inplikazioa ezinbestekoa izango da aurten, gune hauek «Euskaraldiaren babesle eta sustatzaile izateko inplikazioa», hain zuzen ere. «Gogoeta bat ere eska-tzen diegu, askotan euskararen gaia ez delako entitate edo elkarte hauen agendetan egoten. Gogoetak euskararen munduan posizio berri bat hartzen lagunduko die». Izan ere, zerbait baldin bada Euskaraldia, ariketa praktiko bat da. Sagardoik azpimarratu bezala, «15 egunetan egiteko ariketa boluntario bat da. Egun horietan taldeak erabakitzen du, kanpora zein barrura, ariketa egitea; eta gure proposamena erabaki hauek luzera mantentzea izango da. Guretzat, Euskaraldia gauzak egin daitezkeela erakusteko eta esperimentatzeko proposamen bat da». «Egizu, sentitu, ikusi nola sentitu zaren eta hortik etorriko da eraldaketa. Aktibazioa da, batez ere, bila-tzen duguna», azpimarratu du Zapatak.

Kike Amonarriz Euskaltzaleen Topaguneko presidenteak Donostian ospatutako agerraldi batean Ariguneen urrats horiek garrantzia kualitatibo handia dutela azpimarratu zuen, «euskaraz gehiago aritu nahi dutenei horretarako aukera ematen dielako, eskoletan egiten den lanari babesa eman eta aisialdian zein lan-munduan euskaraz aritzeko aukera ematen duelako, era guztietako erakundeek gizartearen nahi maioritarioarekin bat egiten dutelako eta euskararen biziberritze prozesuari hauspoa ematen diotelako».

Nafarroan, dagoeneko entitate eta talde asko izan dira Arigune bezala izena eman dutenak, tamaina eta mota anitzetakoak. «Bagenekien Aringuneen proposamena oso erronka handia izango zela Euskal Autonomi Erkidegoarekin alderatuta, baina nafar gizartean pisu handia duten elkarte eta taldeek izena eman dutela ikusi dugu, eta hori oso garrantzitsua da. Oso argazki korala izango da Aringuneena». Handitik txikira ere joko da, ez baitira faltako denda eta merkatal gune txikiak ere. «Azkenean», dio Jon Zapata Nafarroako sustatzaile taldeko kideak, «norbanakook ez dugu bakarrik parte hartzen honetan, espazio eta gune desberdinetan parte har-tzen dugu, eta horiek ere hartzen joan behar gara gutxinaka, harnasgune desberdinak sortzen».

Rolak arduraz aukeratzea Ostegunean ireki zen Belarriprest edo Ahobizi bezala Euskaraldian izena emateko epea, azarora arte luzatuko dena. Iaz, Nafarroan bakarrik 22.000 pertsonak baino gehiagok eman zuten izena, eta antolatzaileek gutxienez zifra berbera eskuratzea espero dute, betiere azpimarratuz alderdi kualitatiboa kuantitatiboa baino garrantzitsuagoa dela. «Aurtengo erronka», dio Zapatak, «pedagogian kokatzen dugu, norberak ulertzean zein den aukeratu behar duen rola».

Rol aukeraketa hori jarreran oinarritzen dela argitu du: «Aurreko ariketan, Ahobizi euskaldun zela ulertu zuten askok, konturatu gabe bere egunerokoan ez zela egingarria aldi oro euskaraz aritzea. Kasu horietan Belarriprest paperean kokatuta oso eroso sentituko dira. Ulertu behar da euskararen biziberritze prozesuan urrats emankorrak ematen hasiko garela Belarriprest kopuru oso handia dugunean. Zenbat eta Belarriprest gehiago are eta Ahobizi gehiago izango ditugu». «Oinarria», nabarmendu du «jarrera da, norbera seguru sentitzea ariketan». Azken batean, Zapatak dioenez, «Belarriprest rola ongi betetzea inportanteagoa dela Ahobizi rola gaizki joka-tzea baino. Horri ematen diogu garrantzi gehiago, zifrei baino».

Izan ere, Euskaraldia nabarmen-tzen duen ezaugarrietako bat emai-tzak eta eragina neurtzeko gaitasuna da. Ariketaren lehenengo edizioan, 11 egunez euskaraz maizago aritzeko baldintzak sortu zirela nabarmendu zuen Euskal Herriko Soziolinguistika Klusterrak egindako ikerketak, erabileraren gorakada eraginez; eta hurrengo egunetan baldintza horiek ehuneko «oso garran-tzisu batean» mantendu zirela ere adierazi zuen. «Zientifikoki demostratu da ariketak emaitza positiboak dituela, gai dela hizkuntza ohituratan eragiteko», azpimarratu du Sagardoik.

Herri-batzordeak, ariketaren motorea Sare erraldoi bat josteko gaitasuna baduela erakutsi du Euskaraldiak, eta sare horren oinarrian daude herri-batzordeak, eskualde guztietan hilabetez hilabete lanean aritu diren eta ariketari ekin aurretik horretan jarraitzen duten herritar taldeak. 2018an egin zen lehenengo edizioan Euskal Herri osoko 405 udalerritan eratu ziren batzordeak, eta aurten zenbatekoa mantendu bakarrik ez eta areago-tzea ere lortu da.

Irati Ornat Iruñerriko herri-batzordeen dinamizatzaileren iritziz lehenengo edizioaren esperientziak alde jokatu du antolakuntzaren dinamikan, izan ere, Nafarroan bertan «2018an sortu ziren talde askok lanean jarraitu dute ordutik, oso adierazgarria den zerbait. Konpromiso handia hartu da horrelako ariketa zabal bat egin ahal izateko». «Izkutuko lana», Jon Zapatak erran bezala, handia izan da: «Badira talde batzuk azkeneko hilabeteetan aktibatzen direnak, baina beste ba-tzuk urte eta erdi daramatzate lanean. Helburu berdinarekin lan desberdina eginda ere, guztiek egiten dute ekarpena». Halaber, euskarak tarterik ez duen herri askotan hizkuntzaren gaia «mahai-gainera-tzeko gaitasuna» daukatela ere nabarmendu du Zapatak, «dudarik gabe herri-batzordeek daukaten eragin hoberenetako bat».

«Azken finean», dio Ornatek, «herrian bertan, motorea batzordeak dira, horiei esker iritsiko zaie informazioa bizilagunei». Iruñerriko dinamizatzaileak aitortu duenez, osasun krisia medio urte zaila izan arren lan dinamikari eustea lortu dute: «Konfinamendu garaian izan ezik herri askotan elkartzen jarraitu ahal izan dute, eta hori oso esanguratsua da. Hartu duten konpromisoa eta lan bolondresa eskertzekoa izaten ari da».

Oskar Zapatak aditzera eman bezala, herri-batzordeen lan ezinbestekoarekin batera nabarmentzekoa izaten ari da Nafarroako Gobernuaren inplikazioa gurean. «Urte zaila izan den arren agindutako guztia mantendu dute eta mahai gainean jarri ditugun proposamen guztiak ontzat eman dituzte, esaterako Etxealditik Euskaraldira konfinamenduan martxan jarri genuen ekimena». Euskal Herriko gainerako erakundeen babesarekin batera, sektore profesionalaren eta herri mugimenduen bultzada ere nabarmena izan dela dio.

Azken batean, Euskaraldiak zerbaitek definitzen badu, sare bilaka-tzeko duen gaitasuna da, zehazki Nafarroan aurretik sekula ezagutu ez den sare handiena, Zapatak nabarmendu bezala. Horretaz gain, «Euskal Herrian pizgarri da hizkun-tza ohituratan eragiteko eta hori da bere ekarpen nagusia. Jendearengan ilusioa piztea da helburua, eta gero bakoitzaren esku dago hori mantentzea».

Azpimarratzeko

• Noiz. 2020ko azaroaren 20tik abenduaren 4ra.
• Helburua. Euskararen erabilera areagotzea hizkuntza ohituratan eraginez eta euskaraz aritzeko guneak zabaldu eta areagotuz.
• Koordinazio mahaia. Euskaltzaleen Topagunea, Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua, Euskararen Erakunde Publikoa eta Euskal Hirigune Elkargoa.

Rolak

• Ahobizi. Euskaraz ulertzen duten guztiekin euskaraz egiten dut uneoro. Kideek euskaraz uler-tzen ote duten ez dakidanean lehen hitzak, beti, euskaraz egiten ditut; euskaraz ulertzen badute, euskaraz jarraitzen dut. Batzuetan zaila izan arren, elkarrizketa elebidunetan ere euskarari eusten diot kideek ulertzen dutenean.
• Belarriprest. Nire gaitasun eta aukeren arabera erabakitzen dut euskaraz noiz eta norekin egin. Beti ez dut euskaraz egingo uler-tzen duten guztiekin, baina euskara dakitenek niri uneoro euskaraz hitz egitea nahi dut.
• Arigunea. Entitate barruan euskaraz aritzeko guneak dira; euskaraz hitz egiteko aukera bermatzen dute uneoro, izan entitate barruan edo izan entitateak herritarrekin duen harremanean. Talde hauetako kideek ahobizi eta belarriprest modura jardungo dute Euskaraldian.